Кэлэн иһэр саха сирин «Ийэлэрин күнүгэр» биир дойдулаахтарбыт Ийэҕэ анаан хоһоонноро.
Алтынньы үһүс баскыһыанньата Саха сиригэр — Ийэ күнэ. Быйыл алтынньы 19 күнүгэр түбэһэр. Бу үөрүүлээх күн күн-күбэй ийэлэри, эйэҕэс эбээлэри ис сүрэхпититтэн эҕэрдэлиибит.
Санатар буоллахха, СӨ Бэрэсидьиэнин 1993 сыл балаҕан ыйын 2 күнүнээҕи Ыйааҕынан, Ийэ күнэ сыл ахсын алтынньы ый үһүс баскыһыанньатыгар бэлиэтэнэр. Оттон Арассыыйаҕа сэтинньи ый бүтэһик баскыһыанньатыгар бэлиэтэнэр. Арассыыйа Бэрэсидьиэнин Ыйааҕынан 1998 сыллаахха тохсунньу 30 күнүгэр олохтоммута.
Күннээҕи түбүктэн быыс булан
Ийэҕин хайаан да эн көрүс…
Түннүгэ уоттааҕын тухары
Оспотун одуулуур ыллыга.
Умнума кыракый саастаргын,
Улдьаарар, мэниктиир күннэргин,
Түһүүлээх- тахсыылаах сылларгын,
Эдэр саас дьалхааннаах кэмнэрин.
Аан маҥнай бултуйбут киэһэҕин,
Ийэкэҥ утары кэлбитин,
Үлэһит буолаҥҥын үөрпүккүн,
Киэн туттуу кыымнарын сахпыккын.
Сайыҥҥы сыралҕан куйааска
Кыыс Амма кытыла күүтэрин,
От оттоон, сөтүөлээн, балыктаан,
Дуоһуйан дьоллонор кэмнэргин.
Дьэдьэммит кытарчы буһуута,
Айылҕа муҥутаан ситиитэ
Хатыҥнаах чараҥмыт туоната
Дыргыл мүөт сытынан туолара.
Күһүнүн отонноох тыаҕытын
Ахтаҥҥыт хайаан да тиийэргит,
Абылыыр дьиктилээх эйгэҕэ
Айылҕа алгыһын ыларгыт.
Кэрэ да кэмнэри аастаҕыҥ ,
Дьол, үөрүү биһигэр бигэнэн,
Иһирэх эйгэҕэ иитиллэн
Бигэтик атаххар турдаҕыҥ.
Билигин сааһырбыт ийэҕин
Эн суулаа сып- сылаас сыһыаҥҥар,
Эйиигин кэтэһэн түннүккэ турарын
Умнума дуу, хайа да түгэҥҥэ…
М.П.Павлова.
Таҥара Ийэҕэ сүдү күүс биэрбитэ:
Очурдаах олохпут охсуутун уйарга.
Ханнык да хараҥа күүстэри
Санаатын күүһүнэн кыайарга.
Сүрэҕин сылааһын иҥэрэн,
Олоххо иккистээн эргитэн,
Бигэтик атахха туруоран,
Самныбат саргылыыр аналы.
Таҥара Ийэҕэ сүдү күүс биэрбитэ:
Муммукка көнө суол солуурга,
Эркээйи сулустуу сырдыырга,
Үйэлээх сырдыкка сирдииргэ.
Таҥара Ийэҕэ сүдү күүс биэрбитэ:
Хас биирдии сүрэххэ тапталы уйалаан,
Үтүөнү- кэрэни үксэтэ турарга,
Сирдээҕи олоххо дьол уотун саҕарга!
М.П.Павлова.
Ахтылҕан
Аҕамсыйар сылларбар,
Дуоспуруннанар дьылларбар,
Түспэтийбит түгэннэрбэр
Төрөөбүт төрүт түөлбэбин,
Төрөппүт Күн күбэй Ийэбин Суохтуурум-саныырым түмүллэн,
Тууйуллубут тыыммын түмэммин Тиийэн кэллим дойдубар,
Ийэкэм олорбут өтөҕөр.
Тилийэ көппүт тиэргэнин
Кырсыгар тирэнэн,
Тэлгэһэтин тэлгэммит
Кыраһа хаарыгар үктэнэн,
Үргүбүт үөрүүбүн үллэстэн,
Умуллубут уохпун күөдьүтэн,
Дууһабын дуоһута,
Уоскутан силикпин ситэрэн,
Силлибит ситиммин силбийэн,
Сүтүкпүн сөҥөрдөн,
Сүрэхпэр сөргүтэн,
Сүргэбин көтөҕөн,
Ийэкээним иилии кууһар
Иһийбит иэйиитин
Ис куппар иҥэрдим.
СаргыЛаана✍️
Олунньу, 2025 сыл
Күндү Ийэкэм
Сып-сап ыпсаран,
Сыа-сым дьаһайан,
Кичэйэн-бэрийэн,
Иитэн-уерэтэн,
УҺуйан-угуйан,
Чочуйан-чопчулаан,
Күн сирин көрдөрбүт
Күн күбэй Ийэкэм.
Күн уотугар күлүмнээн,
Күн курдук күндүгүн,
Күн тэҥэ кэрэҕин,
Күндү киһим Ийэкэм!
СаргыЛаана✍️
Чурапчы, Мырыла нэһ.