История кырдьыга көлүөнэттэн көлүөнэҕэ
Чурапчы көһөрүүтүн алдьархайа – бу бүттүүн саха омугун ыар алдьархайа. Бу харах уулаах быһылаан историяҕа “Чурапчы алдьархайа” диэн аатынан киирбитэ.
Ол курдук, 1939 сылтан турбут хас да сыллаах кураан Чурапчы улууһугар ордук суоһаабыта. Кыһын хаар түспэккэ, сайын аһыҥа ыһан сир-дойду ото-маһа үүммэккэ харанан көрбүтэ. Мантан улахан аччыктааһын тахсыбытыгар, былаас чурапчылары хоту улуустарга балыктата ыытарга диэн уһуну-киэҥи ырыппакка суһал дьаһал таһаарбыта. Чурапчы оройуонун колхуостарын хоту балык булдугар көһөрөргө күһэйии 1942 с. атырдьах ыйын 11 күнүгэр 213№-дээх уураахха баттаммыта.
Чурапчы улууһуттан 41 колхуос, 5318 киһилээх 1850 хаһаайыстыбаны, төрөөбүт төрүт буордарыттан күүс өттүнэн Кэбээйи, Булун, Эдьигээн улуустарыгар ыыппыттара. Көһүүгэ бэлэмнэниигэ баара-суоҕа суукканы эрэ биэрбиттэрэ. Аас-туор олохтоох нэһилиэнньэ туох бэлэмэ кэлээхтиэй?!… 41 колхуостан үгүстэрэ хоргуйан, аҥаардара ситэри тиийбэккэ эрэ аара тоҥон, охтон, буурҕаҕа мунан, өлбүттэрэ, сүппүттэрэ. Ити алдьархай ортотугар ыар баттыкка сылдьан Чурапчы көһүүтүн кыттыылаахтара Аҕа дойду улуу сэриитигэр фрону балыгынан хааччыйыыга күүскэ үлэлээбиттэрэ. Саха сирэ 1941-1945 сс. Кыһыл армияҕа 2.5 мөлүйүөн буут балыгы туттарбыттара биллэр…
Кэрээнэ суох дьаһалы утаран оччотооҕу салалтаттан Илья Егорович Винокуров күүскэ туруорсан 1945 с. көтүттэрбитэ. Онон чурапчы көһүүтүн кыттыылаахтара дойдуларыгар, дьиэлэригэр төннүтэлээбиттэрэ… И.Е. Винокуров норуотугар кыһамньытын норуот умнубатаҕа.
История ыар чахчытын, күһэйэн көһөрүү, мөлтөх дьаһал буолбутун республика таһымыгар үрдүкү салалта 1991 сыллаахха билиммиттэрэ. Бу күнү курутуйан ахтар, кэриэстиир, үүнэр көлүөнэҕэ тириэрдэр биһиги ытык иэспит.
Балаҕан ыйын 19 күнүгэр П.М.Васильев аатынан Соловьев орто оскуолатын алын кылаас үөрэнээччилэригэр анаан библиотечнай уруок ыытылынна. Оҕолор биир дойдулаахтара олохторугар хайдах ыарахаттары көрсүбүттэрин истэн олус харааһыннылар. Кинигэлэри, ахтыылары көрдүлэр, кинигэ уларыстылар.
